Gruźlica skóry toczniowa

Leczenie polega na podawaniu ogólnym streptomycyny i hydrazydu kwasu izonikotynowego.

Gruźlica skóry toczniowa, czyli toczeń skóry i błon śluzowych (tuberculosis luposa cutis et mucosae, lupus vulgaris), jest najczęściej się zdarzającą i praktycznie najważniejszą postacią gruźlicy skóry. Rozpoczyna się przeważnie w okresie późniejszego dzieciństwa i powstaje albo z zakażenia zewnętrznego, albo drogą przerzutową. Najczęstszym umiejscowieniem zmian jest skóra twarzy, a pierwotne ognisko znajduje się często w błonie śluzowej nosa. Poza tym zmiany chorobowe powstać mogą w każdym miejscu powłok skórnych, z wyjątkiem skóry głowy owłosionej, dłoni i podeszew. Przebieg schorzenia jest uporczywy i bardzo przewlekły, doprowadzający często do znacznych zniekształceń skóry zajętej przez zmiany chorobowe (zniszczenie końca nosa, wywinięcie powiek, przykurczenie sta-wów itp.).

Początkowymi wykwitami toczniowymi w skórze są guzki barwy czer- wionobrunatnej, nie znikające pod uciskiem szkiełka i nie stawiające oporu podczas ucisku główką zgłębnika. W dalszym przebiegu schorzenia ognisko chorobowe powiększa się przez powstawanie nowych wykwitów guzkowych i w dalszym ciągu ulega rozmaitym przeobrażeniom w zależności od stopnia zdolności odczynowej skóry, od gęstości zgrupowania guzków toczniowych i od zmian powstałych wskutek rozpadu wykwitów chorobowych. Najczęściej spotyka się w skórze ogniska toczniowe rozmaitej wielkości, złożone z licznych gęsto ułożonych guzków toczniowych, leżących na różnej głębokości w skórze, nierzadko ulegających rozpadowi i szerzących się na obwodzie.

Częstym siedliskiem tocznia jest błona śluzowa nosa, jamy noso- wo-gardłowej, przewody i gruczoły łzowe, spojówki oraz błona śluzowa jamy ustnej. W błonach śluzowych powstają miękkie gruźlicze nacieczenia, rozpadające się i pokrywające się łatwo krwawiącą ziarniną.

Dla zwalczania tocznia oraz dla jego wczesnego leczenia ważne znaczenie ma jak najwcześniejsze rozpoznanie zmian toczniowych w samych początkach ich powstawania. Szczególnie pediatrzy, którzy bardzo często mają sposobność spostrzegania początkowych zmian toczniowych pojawiających się najczęściej w wieku dziecięcym, nie powinni lekceważyć dłużej utrzymujących się drobnych plamek w skórze twarzy lub krwawiących strupów w nosie, lecz powinni dziecko skierować do dermatologa.

W leczeniu gruźlicy toczniowej stosujemy dziś z dużym powodzeniem hydrazyd kwasu izonikotynowego w skojarzeniu z PAS-em lub streptomycyną.